«Συνέβη, επομένως μπορεί να ξανασυμβεί: αυτή είναι η ουσία των όσων έχουμε να πούμε». Μέσα από μια πλειάδα αιτιών, από στοιβάδες κληροδοτημένης βαρβαρότητας και νομιμοποιημένου ζόφου, στέκει ο άνθρωπος του Πρίμο Λέβι (δική του η προλογική υπενθύμιση), του Σαλάμοφ, του Κέρτες, του Αντέλμ και σαφώς του Σολζενίτσιν. Είναι η βουβή, εκφυλισμένη φύση του κόσμου• ενός ζηλωτή της απογύμνωσης κάθε ανθρώπινης ιδιότητας.
